Michaël Olbrechts brengt ons in zijn vierde boek naar de Galapagoseilanden. Een exotisch verhaal die ons ook een aantal wijsheden van Nietzsche bijbrengt leek ons alvast de voorbode van een interessant gesprek.
door Bruno Willaert.
(foto: Thijs Morissens)
Galapagos brengt het relaas van de Galapagos affaire. Wat trok je aan in het verhaal?
Toen ik het verhaal voor het eerst hoorde viel ik van de ene verbazing in de andere. Je had natuurlijk die prachtige setting van het onbewoonde eiland en de mysterieuze sfeer, maar vooral de personages spraken tot mijn verbeelding. Ik zag het boek meteen helemaal voor mij: een historisch en exotisch avontuur, bevolkt door personages met vlees aan en met een serieuze hoek af. Het leende zich allemaal perfect voor mijn stijl van stripverhalen.
Sowieso hou ik er ook van om de lezer zelf nog ruimte te laten en hem niet teveel bij het handje te nemen.
Het strafste was dat ik nog nooit van de Galapagos-affaire had gehoord. En als ik zo rond hoorde, bleek dat voor iedereen het geval. Dit verhaal moest ik dus uit de vergetelheid trekken. Er worden zoveel verhalen eindeloos herkauwt tegenwoordig, maar ik had het gevoel dat ik hier een nieuwe goudader had aangeboord.
Over de affaire bestaat veel bronmateriaal zoals boeken, podcasts, documentaires, kortfilm, … Hoe ben je te werk gegaan om er je eigen verhaal mee te construeren?
Ik heb mij vooral gebaseerd op de oorspronkelijke beelden en heb mij zo weinig mogelijk laten beïnvloeden door alle theorieën en speculaties van (vooral Amerikaanse) podcasts en artikels. Het was een godsgeschenk dat er enorm veel filmmateriaal beschikbaar is van de echte protagonisten, wat uitzonderlijk is voor in de jaren dertig. Het non-fictieboek The Galapagos-affair van John Treherne overloopt verder redelijk droog alle gebeurtenissen op het eiland, gebaseerd op dagboeken en getuigenissen. Dat was mijn inhoudelijke leidraad. Maar natuurlijk heb ik veel keuzes gemaakt in wat ik vertelde en wat niet, en heb ik de personages zelf helemaal naar mijn hand gezet. Hun motivatie, gedachten, discussies, frustraties… heb ik zelf ingevuld, anders was het voor mij ook niet interessant. Het is wel degelijk een gefictionaliseerd relaas, gebaseerd op ongelooflijke, maar waargebeurde feiten.
Van de meeste personages weten we via gedetailleerde flashbacks wat hun beweegredenen zijn om naar Floreana te ‘vluchten’, van de “moderne Adam en Eva” weten we vooral dat Ritter een getraumatiseerde Duitse oorlogsveteraan is uit de Eerste Wereldoorlog. Heb je daarbij bewust zijn verleden wat open gelaten?
Ik zat sowieso met veel belangrijke personages die ik onmogelijk allemaal een hele uitgewerkte, letterlijke voorgeschiedenis kon geven. Het zou ook snel te chaotisch worden, ik wilde de flashbacks een beetje doseren. Sowieso hou ik er ook van om de lezer zelf nog ruimte te laten en hem niet teveel bij het handje te nemen. Om personages te creëren waarbij je voelt dat ze een voorgeschiedenis hebben, een verleden meedragen, zonder dat dat daarom allemaal te expliciet moet worden uitgelegd. Een suggestie moet genoeg zijn. Ik geef een paar hints en de lezer vult het zelf maar aan. Hetzelfde geldt trouwens voor het personage van de excentrieke barones. Ik geef wat flarden mee uit haar verleden die de lezer uitdagen om op zoek te gaan naar wat haar gevormd heeft tot de waanzinnige vrouw die ze nu is.
We hebben het nog niet gehad over Nietzsche waarmee Ritter zo dweept. Maakte de retorica van Nietzsche het makkelijker voor je om de persoon van Ritter te doorgronden?
Zeker! Het plan van Ritter is zo extreem, maar omdat hij bijna letterlijk het streven naar de ‘übermensch’ van Nietzsche volgt weten we meteen waar het allemaal vandaan komt. Ik wil hier nog eens benadrukken dat die term niets met rassenleer en nazisme te maken heeft, integendeel. Nietzsches übermensch wilt zich enkel losrukken van de georganiseerde maatschappij en ruilt kuddegeest in voor zelfbeschikking en individualisme. Enkel de eigen waarden en normen tellen. Ook zijn harde houding ten opzichte van Dore, die het erg moeilijk heeft op het eiland, kan je herleiden naar het idee van Nietzsche dat het leven lijden is en dat medelijden de ander alleen maar meer kwaad doet.
In een cruciale scene naar het einde van het boek toe is er een droomsequentie die verwijst naar Der Müde Tod van Fritz Lang. Verklaart de film de keuze die Dore daarna maakt?
Dat kan je er zeker in zien. Maar ook hier laat ik het weer over aan de lezer. Dromen zijn nooit letterlijk of duidelijk, maar eerder associatief en wazig. Als auteur was ik in dit geval vooral ook geïnteresseerd in de verbeelding van mensen op een onbewoond eiland, zeker in die tijd. Wat passeert er aan hun geestesoog, waar dromen ze van? Welke beelden hebben ze meegenomen uit hun ‘oude leven’. Een film die net uitgekomen is voor hun vertrek leek mij dus heel plausibel. Als die dan ook nog eens gaat over een afspraak met de dood, kan dat in de benarde situatie van Dore zeker opborrelen in een droom.
Naast de droomsequentie gebaseerd op Fritz Lang zit er nog een verwijzing naar de stille film en onder andere de tussenpagina’s van Parijs en Berlijn doen ook wel filmisch aan. Ben je een groot filmliefhebber?
Film en strip zijn heel sterk aan elkaar verwant. Ik ben altijd op zoek naar een vlotte découpage en een filmisch ritme, dus mijn invloeden zullen zeker ook daar te vinden zijn. Ik benader mijn verhaal ook echt als een film. Wanneer ik in het schrijfproces zit zie ik (voornamelijk ’s nachts, helaas) de film letterlijk voor mijn ogen afspelen. Opnieuw en opnieuw, totdat de scene goed zit. Daarna is mijn strip eigenlijk niet meer dan het uitgewerkte storyboard van die film in mijn hoofd.
Klassieke afsluiter: wat mogen we nog verwachten in de toekomst?
Binnenkort verschijnen er nog drie prentenboeken waar ik de illustraties voor verzorg. Qua strips werk ik momenteel aan het scenario voor een graphic novel die de stad Hasselt en het Jenevermuseum bij mij hebben besteld. Ik kan er nog niet veel over kwijt maar het zou in september 2024 moeten verschijnen. Nog veel werk op de plank dus.
Galapagos telt 176 pagina’s en is verschenen bij Oogachtend.
Bestel Galapagos »
Instagram Michaël Olbrechts »
