De graphic novel Alles weegt lichter in water, behalve verdriet heeft niet één maar twee auteurs. Tweelingzussen Frauke en Elke Leenhouwers creëerden samen dit verhaal rond het thema liefdesverdriet. Een tijd geleden werden de eerste tien pagina’s gepubliceerd op Pulp deLuxe. Nu vertellen de zussen ons meer over de rest van het verhaal.
door Antje Vandekerckhove
We kunnen al een beetje kennismaken met Alles weegt lichter in water, behalve verdriet via Pulp deLuxe. Waar en wanneer kunnen we de volledige graphic novel lezen?
Elke: “De graphic novel is nog niet klaar. Het is een proces waar we al erg lang aan werken, maar we hopen zo snel mogelijk!”
Frauke: “Het idee van onze graphic novel is er al tien jaar. Vijf jaar geleden zijn we ons idee voor het eerst gaan uitwerken. We wisten, door het gebrek aan opleiding in beeldverhaal, niet hoe we eraan moesten beginnen. We zijn uiteindelijk gestart, tussen onze fulltime jobs door met het idee ‘het geraakt wel af en dan zien we wel wat de volgende stap is.’”
Eigenlijk creëren waar we zelf nood aan hadden.
Elke: “Alles veranderde toen we afgelopen zomer zagen dat er De Grote Strippitch was op het Stripfeest in Brussel. We konden ons inschrijven om ons concept in tien minuten te pitchen bij verschillende uitgeverijen. Plots hadden we kans op feedback! Oogachtend was enthousiast en komende maand zitten we opnieuw samen.”
Frauke: “We voelen ons hoopvol, maar daar hebben we pas volgende maand meer zicht op.”
De titel van de graphic novel is Alles weegt lichter in water, behalve verdriet. Water is dan ook een terugkerend thema in de graphic novel. Vanwaar die keuze?
Frauke: “De inspiratie kwam ook letterlijk vanuit het water. Tijdens een relatiebreuk ging ik gaan zwemmen om zo fysiek uit mijn hoofd te geraken. Ondanks dat ik me gewichtloos voelde in het water, vond ik het jammer dat mijn gedachten zo zwaar bleven.”
Elke: “Water is de rode draad geworden doorheen ons beeldverhaal. Juist omdat het helend is maar tegelijkertijd ook gevaarlijk. Ondanks dat het voedend en zo noodzakelijk is kun je nog steeds kopje ondergaan.”
Frauke: “Wij zien het proces van liefdesverdriet als ‘je hoofd boven water houden’.”
Alles weegt lichter in water, behalve verdriet gaat over het thema liefdesverdriet. Waarom maakten jullie een graphic novel over dit thema?
Frauke: “Tien jaar geleden gingen Elke en haar ex-vriend uit elkaar. Ik zag mijn zus letterlijk verdrinken in al haar verdriet en voelde me zo ontzettend machteloos. Ik ging op zoek naar boeken of verhalen waarin ze zichzelf kon herkennen. Een vorm van steun, dat ze niet alleen was. Ik vond toen helemaal niks die dat kon invullen.”
Elke: “Er bestaat heel veel rondom het thema liefdesverdriet, in alle kunstvormen. Dat wilt niet zeggen dat het ook altijd herkenbaar is in eigen situaties. Liefdesverdriet omvat zoveel redenen en iedereen zijn ervaring of reden om uit elkaar gaan is anders. Iedereen verwerkt liefdesverdriet op zijn eigen manier, maar de fases zijn vaak dezelfde. Er bestaat geen oplossing of handleiding hoe je juist moet dealen met een gebroken hart. Mensen die omgaan met verdriet en rouw zijn ontroostbaar. Zij hoeven geen oplossingen te horen van anderen. Deze liggen binnen zichzelf. Geen klassiekers als “er zijn nog genoeg vissen in de zee” of “het komt wel goed”.”
Frauke: “Neen, in hun hoofd komt even niks goed, daar zijn ze nog niet. Zij willen gewoon gehoord worden. Vandaar dat onze graphic novel geen verhaal is die vertelt waarom er een relatiebreuk is, je weet zelfs niet wie die keuze maakte. Wat voorafging is niet belangrijk, wat erna komt des te meer. Het gaat om het proces. Deze graphic novel leeft met je mee.”
Elke: “Eigenlijk creëren waar we zelf nood aan hadden.”
Jullie starten vanuit een heel persoonlijke ervaring, toch merk ik dat de graphic novel juist iets heel universeels heeft, zodat een lezer zich er in kan herkennen. Waar trekken jullie de grens tussen jullie eigen persoonlijke ervaring en het universele? Hoeveel geven jullie van jezelf prijs?
Frauke: “We zijn allebei onze ervaringen met dit thema gaan neerpennen. Terugkijkend naar hoe we dat hebben ervaren of ook neerschrijvend tijdens zo’n proces. Hoe voelde die eerste ochtend na het loslaten? Hoe ga je om met iedere dag die plots tien keer langer duurt. Hoe functioneer je nog op het werk? Eerlijk, liefdesverdriet wordt volgens ons nog te vaak onderschat in het dagelijkse leven.”
Elke: “Na het verzamelen van persoonlijke info gingen we ook op onderzoek en lazen we erg veel over het thema en gingen we in gesprek met anderen. We merkten dat het een proces is die voor veel mensen gelijkaardig verloopt alleen de manier hoe je ermee omgaat is vaak anders. Zo begon dit beeldend vorm te krijgen.”
Jullie maken deze graphic novel samen. Een project samen met je zus, dat is toch iets bijzonder. Hoe gaat die samenwerking? Wat is jullie rolverdeling? Zijn jullie het over alles eens?
Frauke: “We schrijven en bedenken alles in samenspraak. We creëren samen de beelden. Ik maak foto’s van Elke, die het hoofdpersonage speelt en vormgeeft. We denken na hoe we bepaalde gevoelens of gedachtes in beeld willen brengen en gieten ze dan samen tot een pagina. Deze teken ik dan uit.”
Elke: “Als tweelingzussen vullen we elkaar aan en zijn we enorm goed op elkaar ingespeeld. We voelen ons veilig om al onze ideeën hard op te kunnen zeggen en ze ook van de ander te durven afwijzen.”
Frauke: “Dus neen, we zijn het niet altijd met elkaar eens, maar dat is goed! Daardoor weten we dat iedere tekening of iedere zin in de graphic novel iets is waar we met twee achter staan. Dat voelt goed.”
Zijn jullie van plan om nog projecten samen te maken?
Elke: “Ja, we werken heel graag samen en vanaf dat één van ons projectideeën heeft, pitchen we die vanzelf bij elkaar waardoor de andere automatisch nieuwe ideeën terugkaatst. Vaak is er een gedeeld enthousiasme die we automatisch samen verder willen uitwerken.”
Frauke: “Meestal komen onze ideeën voort uit iets dat we zelf missen of waar we nood aan hebben. Uiteindelijk willen we deze ideeën gaan uitwerken. Dit was nu in graphic novel vorm, maar volgende projecten samen zullen in een andere kunstvorm zijn.”
Er zit een zekere traagheid in de graphic novel, zoals inzoomingen op alledaagse voorwerpen/handelingen en herhalingen. Was dit een bewuste keuze?
Frauke: “Ja, die keuze was heel bewust. We houden van details. In het dagelijks leven maken die kleine dingen het leven juist rijker. Hoe diep je ook kunt zitten, je wereld staat soms letterlijk op zijn kop, toch blijven die kleine routines of alledaagse voorwerpen een constante binnen alles dat is veranderd. Voorwerpen zijn tegelijk herinneringen en toeschouwers.”
Elke: “Tijd is heel belangrijk in de graphic novel. Omdat die tijdspanne van rouw juist voor iedereen anders is, wilden we dat toch op een bepaalde manier weergeven. We willen laten voelen hoe langzaam de tijd gaat, hoe je jezelf doorheen de dag moet sleuren. Je moet wel eten, je moet wel je huis onderhouden, je moet jezelf soms proberen bezighouden, zodat je niet gek wordt van je gedachten. De lezer bepaalt zelf of een pagina een dag of een week voorstelt.
Naarmate de tijd verder gaat is het gewoon ook zo dat het hoofdpersonage zich steeds beter gaat voelen. Natuurlijk en helaas niet in één rechte lijn maar uiteindelijk wordt de pijn ook zachter. En dat zie je dan ook terug in die dagelijkse handelingen die mee veranderen. De emoties veranderen met de tijd en dus ook de handelingen.”
Frauke, in een Instagram post spreek je over je ervaring met het kunstenaarschap. Je was vroeger leerkracht maar gaat nu je passie voor kunst achterna. Hoe verliep die overgang?
Frauke: “Ik ben doordat ik niet binnen geraakte in toneelscholen in het lesgeven gerold. Ik vond het leuk om voor een groep te staan en te vertellen. Lesgeven was voor mij een voor de hand liggende, veilige, tweede keuze. Ik heb een lang parcours afgelegd als leerkracht plastische opvoeding, waarin ik als interim van school naar school hopte om uiteindelijk een haven te bereiken in een basisschooltje in Anderlecht, een doelgroep waar ik helemaal niet in thuis was. Na vier geweldige maar ook uitdagende jaren was ik me plots enorm bewust dat ik een plan B leven aan het leven was. Ook dat ik geen energie meer had om iedere avond na mijn werk verder te tekenen aan de graphic novel. Ik geloofde zo hard in dit boek dat ik de stap durfde te zetten om mijn betalende job op te geven en me volop te focussen op dit project. Het is een enorme zoektocht, zeker hoe ik de tijd financieel moet rekken. Ik heb al zoveel info opgezocht over subsidies, info over het kunstenaarsstatuut en over het al dan niet zelfstandig worden. Het is een enorm stresserende maar ook nodige periode in mijn leven. Door mezelf deze periode te gunnen heb ik al enorm veel bijgeleerd en kwamen er vanzelf verrassende contacten op mijn pad.”
Elke, wat is jouw beroep en hoe combineer jij dat met het maken van de graphic novel?
Elke: “Ik ben leerkracht Engels en Muzikale Opvoeding. In m’n vrije tijd spreken we vaak af en werken we samen ideeën uit. Maar doordat Frauke eigenlijk het meest tijdrovende deel van de graphic novel in handen heeft is het natuurlijk voor mij veel gemakkelijker in combinatie met mijn job.”
In dezelfde post praat je over hoe je vindt dat je de titel van kunstenaar moet verdienen. Voelen jullie zich ondertussen al kunstenaar?
Frauke: “Ik heb nog een jaar lang na het stoppen van mijn werk blijven zeggen, wanneer mensen me vroegen wat ik deed, ‘Ik ben leerkracht’. Ik voelde me gewoon niet in mijn recht om te zeggen dat ik kunstenaar ben. Want wanneer ben je dat? Wanneer je tentoonstellingen hebt, er dik geld mee verdient, …? Nu zeg ik het wel, want dat is echt wat ik voel en wie ik ben. Want ik doe niks anders dan alle dagen met kunst bezig te zijn.”
Elke: “Ik denk dat ik daar nog steeds meer moeite mee heb dan Frauke. Kunst en creëren is nochtans altijd al een deel van m’n leven geweest; in opleidingen en daarbuiten. Maar ik besef ook dat ‘kunstenaar’ zo’n brede titel is. Het gaat niet alleen om het beeldende, of hoeveel tijd er in kruipt, het gaat om het creëren en creëren doen we samen in deze graphic novel dus op zo’n momenten voel ik me kunstenaar.”
Alles weegt lichter in water op Pulp deLuxe »
Profiel Frauke Leenhouwers »
