In de koelere nadagen van haar alom geprezen graphic novel Dagen van Zand komt Aimée De Jongh alweer op de proppen met nieuw werk. Zestig Lentes, dat eerder in Frankrijk verscheen als Soixante Printemps En Hiver in samenwerking met Frans scenariste Ingrid Chabbert, vertelt het teder en indringend verhaal van Josy, een vrouw van mature leeftijd die zich een slaaf van de sleur voelt, een gevangene in haar gezinssituatie. Ze beslist halsoverkop om haar leven om te gooien en huis, echtgenote en familiale waardes achter te laten om een nieuw leven te starten. Haar nieuwe leven begint op de vier wielen van een Volkswagen busje.
door Antje Y.A.
Hoe is Zestig Lentes tot stand gekomen?
De oorsprong van Zestig Lentes ligt in 2018. Ik was toen in Brussel om boeken te signeren op het Brussels Stripfeest en ik trok daar naartoe met Dargaud, mijn uitgever, om het boek Bloesems In De Herfst te presenteren en daar ontmoette ik Ingrid. Zij was ook een van de auteurs van Dargaud. Alleen is zij scenariste en had ze mijn boek ook gelezen waarvan ze echt wel onder de indruk was. Ze kwam daar naar me toe om te vragen van “Ik heb een scenario liggen en ik denk dat jij er wat mee kan. Zou je het eens willen lezen?”. Ze voegde eraan toe dat ze het voor de collectie Vrije Vlucht had gepresenteerd en dat Dupuis heel enthousiast was.
Ik denk dat je soms best wel onsympathiek mag zijn.
Toen ik weer thuis was had ik dat scenario gelezen vond ik het echt heel mooi, maar ik was wel bang dat het teveel zou lijken op Bloesems In De Herfst. Dat was qua onderwerp best wel gelijkwaardig. Het gaat over mensen die in de tweede helft van hun leven zitten, die opnieuw beginnen met liefde en met seksualiteit te maken krijgen. Ik dacht dat als ik twee boeken na elkaar uitbreng met dat onderwerp, dan word ik al wel een beetje in die hoek gedrukt. Dan wordt ik een soort van one-trick-pony. Ik had in die periode Dagen van Zand wel al in mijn hoofd zitten en had haar dan ook eerlijk gezegd dat ik het wel wou doen, maar dat ik hoop dat ze even geduld had omdat ik eerst Dagen van Zand zou maken. Dan heb ik zeg maar een soort van buffer. En dat vond ze goed. Ze heeft drie jaar gewacht op mij (lacht) wat ik echt ontzettend tof vind want ze kon ook zeggen “Sorry, ik wil nu een tekenaar, dus ik ga iemand anders zoeken”. Maar ze was zo lief om gewoon te zeggen “nee, het is voor jou en ik bewaar het speciaal voor jou gewoon drie jaar.”
Een diepgeworteld verhaal voor de scenarist vergt een tekenaar die het begrijpt. Of andersom?
Vanaf het begin klikte het gewoon heel erg goed en ik weet ook wel uit ervaring dat het best wel moeilijk is om iemand te vinden waarmee het überhaupt gaat klikken. Vaak is het verhaal bijvoorbeeld heel erg goed maar is die persoon heel anders qua karakter en loopt de samenwerking daardoor niet lekker. Of je hebt te maken met een goede tekenaar die chaotisch te werk gaat, of geen deadlines haalt. Dat soort dingen gebeuren heel vaak. Als je dan uiteindelijk iemand vindt met wie het én goed klikt je én je dezelfde werkethiek en ideeën deelt dan komt dat wel goed.
Ingrid had natuurlijk een beeld in haar hoofd en als ze mij dan zegt dat het precies is hoe ze het zag, dat is best wel zeldzaam. Ik denk dat Ingrid ook wel de bedenking moeten maken heeft dat ze dit moest koesteren en niet op zoek moest gaan naar iemand anders. Ze vond het heel belangrijk om dit project met een vrouwelijke tekenaar te creëren. Gezien er niet zoveel zijn die vrij zijn had ze al snel door dat dit dé match was die er moest zijn.
Wat greep je zo aan in het scenario?
Wat ik interessant vond, en nog steeds vind, is dat Josy in het begin een beetje onsympathiek overkomt. Wat ik heel veel heb gehoord bij andere journalisten die vonden dat ze best onsympathiek is, maar naarmate het verhaal vordert verandert in een soort vriendin van je. She grows on you. Hoe meer tijd je met haar doorbrengt des te meer je haar begint te begrijpen. Ik denk ook dat je soms best wel onsympathiek mag zijn. Voor mij is dat niet perse een slechte eigenschap. Als je kiest voor jezelf dan ben je volgens sommigen altijd onsympathiek, maar dat betekent niet dat je dat niet moet doen. Dit is toch jouw leven en dat geldt ook voor Josy. Het is haar leven. Zestig jaar lang heeft ze voor andere mensen gekozen en nu is het eindelijk zover dat ze zelf de touwtjes in handen neemt. Dat wordt haar weliswaar niet in dank afgenomen, maar het is uiteindelijk is het wel heel dapper. De uitdaging voor de lezer – en ik als tekenaar – moeten daar een soort vorm in vinden van “hoe kijk ik naar die hoofdpersoon?”.
De kwetsbaarheid en emotionele impact bij de personages komen enorm geloofwaardig naar voren in je tekenwerk. Heeft je animatie achtergrond hier parten in gespeeld?
Animatie kan er wel mee te maken hebben gehad, ja. In de gezichtsuitdrukkingen zitten die in elk geval. Ik ben heel erg fan van manga en dat zal je in eerste instantie misschien niet terug vinden in het boek, maar in manga worden emoties altijd heel erg uitvergroot. Manga is meestal heel erg gedreven door de hoofdpersonages en niet door de gebeurtenissen, terwijl het bij de Europese strip vaak andersom is. In manga begint het vaak met een jongen of een meisje die zich niet lekker voelt. Hij of zij gaat zich ontplooien en opeens wordt er iets ontdekt in zichzelf waarop verder wordt gebouwd. Dat vind ik interessant. Hoe een persoon reageert op andere dingen en hoe een persoon verandert als de omgeving verandert. In Europese strips heb ik het gevoel dat het veel meer gaat over bijvoorbeeld een terroristische aanslag en hoe de politie daarop gaat reageren. Het zijn vaak alleen maar actiegedreven, plotgedreven verhalen. Dat trekt mij niet zo aan. Ik ben veel meer geïnteresseerd in wat er gebeurt als je simpelweg twee mensen in een lege kamer zet en wat er dan uit kan ontstaan.
Ik ben meer geïnteresseerd in wat er gebeurt als je twee mensen in een lege kamer zet en wat er dan uit kan ontstaan.
Hoe heb je de inkleuring benaderd?
Dat is wel een goeie vraag, want ik doe dat heel erg op gevoel. Het is niet zo dat ik voor een zwart wit vel zit en denk “Ok, wat is nou het gevoel van Josy?”, en dan op basis daarvan een kleur kies. Nee, ik begin met de achtergrond, in een soort waas van één overheersende kleur en daarna steeds verfijnder inkleuren van de personages, plantjes, autootjes enzovoort. Ik werk digitaal in Photoshop en wat ik er fijn aan vind zijn de schijfjes waarin je de kleur nog kan aanpassen. Je kan een stukje selecteren en wat blauwer of roder maken, een soort van kleurenpuzzel zeg maar. Het is allemaal eerder een onbewust gevoel.
Wat symboliseert het welbekend Volkswagen busje voor Josy?
Gezien haar leeftijd van zestig zal ze waarschijnlijk tijdens de jaren zeventig een tiener zijn geweest, de tijd van de Flowerpower, de vrije liefde en noem maar op. Het zou best wel eens kunnen dat Josy toen veel in dat Volkswagen busje heeft gezeten en dat ze dat busje nog altijd heeft. Voor ons symboliseerde dat die vrijheid, maar ook haar jeugd. In feite gaat ze een tweede jeugd tegemoet met dat busje. Het is, letterlijk en figuurlijk, een vehikel om terug te gaan naar de vrijheid van toen.
Vandaag de dag zie je heel vaak dat thema’s als andersgeaardheid of diversiteit bij wijze van goedkope en commerciële marketingstrategieën worden gepresenteerd en als neveneffect het verhaal, haar personages en de uiteindelijke impact doen minimaliseren. Zestig Lentes weet van bovengenoemde valkuilen weg te blijven. Waren jullie bewust van deze aanpak?
Ingrid heeft het verhaal losjes gebaseerd op een vriendin van haar. Het is niet helemaal hetzelfde verhaal, maar het betrof ook een vrouw op latere leeftijd die van haar gezin wegging en verliefd werd op een vrouw en sindsdien ook met vrouwen is geweest. Ingrid had niet de intentie om een ‘coming out’ te schrijven. Ik heb met heel wat journalisten in Frankrijk gesproken die het hadden over een coming out verhaal en toen vroeg Ingrid zich af of ze het boek wel gelezen hadden, omdat er voor haar geen coming out in zit. Het is gewoon dat Josy verliefd wordt op iemand en dat dat toevallig een vrouw was. Maar het had net zo goed een man kunnen zijn. Niemand zegt dat zij opeens lesbisch is. Ze is zelfs niet biseksueel, want er zit geen enkel label op. Degene die je tegenkomt daar kan je op vallen en dat overkomt haar in dit verhaal. Dat vond ik heel sterk.
Nu wordt vaak die diversiteit ingezet om producten in de markt te zetten. Bij films zie je vaak als het dan enigszins richting queer gaat, dat ze dat dan meteen de filmposter volstouwen met zo’n moment, terwijl het soms letterlijk over een scene van maar vijf minuten ging. Ingrid heeft daar helemaal niks mee. Ze is al twintig jaar gelukkig getrouwd met een vrouw. Voor haar is het gewoon normaal, en voor mij ook.
Welke verhalen wil je nog vertellen?
Ik heb nog heel veel verhalen te vertellen. Ik heb heel veel ideeën, maar heb nog niet echt een keuze gemaakt. Ik ga nu even wat rust nemen, want ik heb afgelopen tijd best wel veel boeken gemaakt. Ik heb wel het gevoel dat het richting non-fictie journalistiek zal gaan, mede door Dagen van Zand waarvoor ik heel wat research heb gedaan en dat vond ik super leuk. Ik mis dat een beetje met fictie. Bij dit boek heb ik bijvoorbeeld helemaal niks hoeven te leren. Misschien vind ik het gewoon leuk om nieuwe dingen te leren, dus als ik ergens in ga duiken als een soort documentairemaker maar dan in stripvorm. Dan heb ik in ieder geval het gevoel dat ik dat ik als een soort journalist dingen ontdek, mensen spreek, mensen interview en dat vind ik heel erg leuk.
Zestig Lentes telt 112 pagina’s en is verschenen bij Standaard Uitgeverij.
Bestel Zestig Lentes »
Website Aimée de Jongh »
