Vorige week kon je op Pulp deLuxe voor het eerst kennismaken met een strip van de Armeense Shamiram Khachatryan. Een oplettend oog had Publicitas misschien ook al in Vite gespot. Armenië, religie en ironie in vijf panels… dat vraagt om een verhoor met de vrouw achter het werk.

door Lauren Borremans.

Wat zou je willen dat lezers over jou weten?
Het is Shamiram, die Armeense kunstenaar.

In je biografie zei je dat je je carrière als ingenieur begon, maar al snel overging op strips. Waarom koos je voor strips en hoe kwam die overgang tot stand?
Ik kom uit een familie van natuurkundigen en wiskundigen, waardoor het een logische keuze leek om hetzelfde pad op te gaan en ingenieur te worden. Maar tot hun grote verdienste hebben mijn ouders nooit de kunstenaar in mij ontkent. Toen ik klein was, namen ze me ooit mee naar een beroemde animatiestudio voor een rondleiding. De animatiefilmmakers vertelden ons over hun alledaagse worstelingen en klaagden dat er geen toekomst was voor Armeense animatie. Hun advies aan mijn ouders was dan ook om me te overtuigen om toch programmeur te worden.

Hoewel ik zelf atheïst ben, heb ik oprecht interesse in de rol van religie in de samenleving, religieuze muziek en esthetiek in het algemeen.

Daarna bleef schilderen jarenlang enkel een hobby voor mij. Ik schetste in mijn notitieboekjes of tekende halfnaakte barokke meisjes voor mijn mannelijke klasgenoten. Tot ik op een dag het Yerevan Comics Fest bijwoonde en Guillaume Bianco giechelend en gelukkig over de grond zag rollen. Toen wist ik het meteen: dat wilde ik zijn!

 

Zijn er zaken die je als ingenieur hebt geleerd die je toepast op je strips?
Tijdens de Gobelins Summer School van 2015, vroeg de HR-manager van Dreamworks naar mijn opleiding en aarzelde ik om te antwoorden dat ik een ingenieur was. Ze vertelde me dat in hun industrie de meeste regisseurs en striptekenaars een achtergrond als ingenieur, natuurkundige of wiskundige hebben. En dat die mensen net beter een verhaal kunnen construeren. Toen realiseerde ik me hoeveel invloed mijn opleiding heeft gehad op mijn werk en mijn projecten, maar ook op mijn alledaagse leven en de manier waarop ik zelfstudie benader.

Een van je inspiratiebronnen is de Armeense cultuur, meer bepaald de rol van religie in de Armeense samenleving. Waar komt die religieuze intrige vandaan? En hoe beïnvloedt die je werk?
Dat is helemaal juist, maar om eerlijk te zijn, en dit zal heel cliché klinken, inspireert alles me. Ik raak geïnspireerd door alles wat me omringt en momenteel woon ik in Armenië, dus vandaar de intrige. Mijn wereldbeeld werd voor het eerst getriggerd door het besef dat ik opgroeide onder hevige propaganda, en mezelf voor het eerst afvroeg waarom dat de realiteit was. Bovendien kan je vanuit een artistiek oogpunt ook moeilijk ontkennen dat de klederdracht van onze priesters vreemd genoeg fascinerend is.

 

Hoewel ik zelf atheïst ben, heb ik oprecht interesse in de rol van religie in de samenleving, religieuze muziek en esthetiek in het algemeen. Ik benader mijn projecten wel voornamelijk met een groot gevoel voor ironie. Samen met een andere kunstenaar van mijn stripstudio werk ik aan een project dat de gemiddelde Armeense kerkganger niet zal appreciëren… en terecht.

Is religie een onderwerp dat je in de toekomst zal blijven verkennen in je werk?
Absoluut! Het project waar we nu aan werken gaat over twee apostels die naar Armenië reizen om er het christendom te prediken. Onderweg worden ze echter vermoord, waarna de moordenaars de plek van de priesters innemen om de heilige missie voort te zetten. Van Romeinse orgiën tot samenzweringen van Armeense hogepriesters en koningen… de lezer wordt ondergedompeld in een fictief (en vrij erotisch) verhaal over het vroege Armeense christendom.

Op je Instagram zag ik een strip met als titel My normal day/Yerevan/present days, die gaat over je naamgenoot. Ze is een gedreven striptekenaar die een balans probeert te vinden tussen haar carrière en haar sociaal leven, maar vooral focust op haar werk. Gebruik je vaak je eigen leven als inspiratie? Of is de Shamiram in je strips slechts een fictief personage?
Ik maak heel graag dagboekstrips, en toen ik die strip tekende, wilde ik een hele reeks van fictieve dagboekstrips beginnen. Ik zoek wel naar een balans tussen fictie en realiteit, maar laat het vooral aan de lezer over. De dromerige aard van My normal day/Yerevan/present days nodigt de lezer uit om tussen de lijnen te lezen, en om zelf een invulling te geven aan de ontbrekende frames die ik waarschijnlijk nooit zal tekenen.

De Armeense stripscene is heel ontwricht. Er zijn individuele kunstenaars, er is zelfs een festival, maar geen scene als geheel.

Het is best gelijkaardig aan mijn dagelijks leven, maar tegelijkertijd is het ook een manier voor beide Shamirams, voor de fictieve en mezelf, om aan de realiteit te ontsnappen. In Armenië waren we zonet het slachtoffer van een oorlog die 45 dagen heeft geduurd. Het staakt-het-vuren is pas een paar dagen geleden ondertekend. Dit was één van de meest intense periodes van mijn leven… en van het leven van het Armeense volk. Om onze mentale gezondheid te behouden tijdens die oorlog, tekenden we 60 pagina’s aan strips voor de Nationale Televisie. Het was onze vorm van escapisme, en we gaan ze waarschijnlijk ook blijven maken.

In diezelfde strip raakt het personage ook vaak in paniek. Je stripstudie heb je ook Panic Lab genoemd. Zou je zeggen dat illustrators een speciale band hebben met die sensatie?
De naam komt van de Griekse god Pan, maar ook van Jodorowsky’s strip Panic fables en mijn eigen paniekerige natuur. Op het eerste gezicht lijk ik misschien een koud en beheerst persoon die alles onder controle heeft. Maar in werkelijkheid stel ik mijn deadlines voortdurend uit en ben ik heel vatbaar voor paniek, net als iedereen denk ik. Ik probeer mijn team er zoveel mogelijk voor te behoeden, maar tegenwoordig zijn het vooral zij die mij kalmeren in plaats van andersom. Ik heb blijkbaar niet genoeg jeugdige energie meer om een sterk personage te spelen.

 

Over je stripstudio gesproken, wat kan je ons vertellen over Panic Lab?
Panic Lab is een kleine studio waar we verhalen verzinnen en er publiek voor vinden. We proberen eerst onszelf te ontleden, zelfcensuur te bestrijden, te groeien als kunstenaars en mensen, en nieuwe manieren van storytelling te bedenken in deze grimmige Armeense realiteit. We zijn er nog niet helemaal, maar dat is slechts een kwestie van tijd. Panic Lab wordt mede mogelijk gemaakt door het Tumo Center for Creative Technologies.

Hoe positioneert Panic Lab zich in de Armeense stripscene?
De Armeense stripscene is heel ontwricht. Er zijn individuele kunstenaars, er is zelfs een festival, maar geen scene als geheel. We hebben wel veel striptalent. Zo zijn er de striptekenaars van de hypergespierde superheld, en dan heb je ook ons… de tekenaars van creepy freaks. Met Panic Lab proberen we barrières te doorbreken en de andere kant van de mainstream stripindustrie in de spotlight te zetten. Wij zijn onderzoekers die strips gebruiken om nieuwe verhalen te vertellen in onze kleine Armeense werkelijkheid.

 

Je hebt je eigen studio, je geeft workshops, je publiceert bloemlezingen, … niet alleen om je eigen carrière te bevorderen en te groeien als kunstenaar, maar ook om de lokale stripscene verder te ontwikkelen. Wat is jouw visie voor de toekomst van de Armeense stripscene? Hoe zou je willen dat die evolueert?
Momenteel lijdt het hele land in verschillende mate aan PTSD. We zijn duizenden jonge mannen en een groot deel van ons historisch grondgebied verloren. Iedereen voelt zich verslagen. Maar ik voel dat ik aan mijn vierde of vijfde adem begonnen ben, en moet nu met meer energie en uithoudingsvermogen gaan creëren. Want uiteindelijk winnen wapens niet, kunst wint. Ik hoop alleen dat die overwinning harmonie en vrede kan brengen in onze regio. We hebben genoeg meegemaakt. De toekomst die ik voor ogen heb? Een waar iedereen Armeense strips zal willen en kunnen lezen.

Publicitas op Pulp deLuxe »
Profiel Shamiram Khachatryan »

---