Al zolang ik haar ken, heeft B. Carrot zich toegewijd aan het vertellen van verhalen die een diepe maatschappelijke betekenis hebben. Van het beschrijven van de We Are Here-vluchtelingen die lege huizen in Amsterdam kraakten, tot het volgen van het traject van een asielzoeker op Schiphol Detentie Centrum, B. Carrot blijft het licht werpen op moeilijke onderwerpen met een uniek perspectief dat haar onderscheidt.
Haar nieuwe boek Uitweg vertelt het verhaal van een jonge Poolse lerares die geconfronteerd wordt met een ongewenste zwangerschap in het conservatieve, religieuze Polen, waar abortus strafbaar is. B. Carrot neemt ons mee in haar worsteling en onderstreept het belang van zelfbeschikking in een wereld waar deze vrijheid nog altijd niet vanzelfsprekend is.
door Maia Matches
Hoelang heeft het geduurd voor dit boek tot stand kwam? Hoe heb je het volgehouden om het binnen de opgezette tijd af te krijgen?
Het idee om een boek over het thema abortus/reproductieve justice kwam al in de lente van 2020, tijdens de eerste lockdown. Al bij al heeft het bijna vier jaar geduurd. Dat had ik in het begin niet kunnen voorspellen, en was er eigenlijk ook niet mee bezig. Ik begon gewoon omdat ik het wou maken zonder deadline in mijn hoofd.
Feminisme is voor mij een breed begrip en een uitgangspunt voor hoe ik naar de wereld kijk en erin handel.
Ik begin altijd met een onderzoeksfase, en voor Uitweg duurde het extra lang door covid en reisrestricties. Zo kon ik minder vaak naar Polen reizen, mocht ik in een abortuskliniek niet op bezoek, mensen waren niet zo bereikbaar. Ik was dus zeker een jaar bezig voor dat ik het verhaal echt kon schrijven. Pas toen Oogachtend het project met mij aan wou gaan, hadden we het over een tijdslijn en deadline. Toen had ik al een decoupage die zo goed als af was. Daarna kwamen nog een paar rondjes feedback. Vanaf september 2023 was ik puur met productie bezig, tot dat het af was. Door subsidiegeld kon ik dat ook full time doen, daar ben ik zeer dankbaar voor. En toen was het af.
Het boek heeft zowel lichte als donkere momenten en je hebt een fijne balans gevonden in de gekozen kleuren. Hoe is de kleurenpalet tot stand gekomen?
De keuzes in kleurpalet zijn verschillend. Ten eerste moest ik visueel een manier vinden om de twee tijdslijnen in het verhaal van elkaar te onderscheiden. Ik heb uiteindelijk gekozen om de hoofdtijdslijn kleurrijk met veel lagen inkt en zwarte potlood te maken, en met min of meer klassiek gekaderde panels. Voor de tweede tijdslijn gebruikte ik één kleur ecoline als basis en daarop kleurpotloden voor structuur en lijnen, en ik heb de kaders opengelaten.
Ten tweede zijn er inderdaad veel kleurkeuzes gemaakt per scene. Daar keek ik naar de sfeer en emotie die ik wou hebben, en ook ‘gewoon’ naar wat mooi is en bij elkaar paste. Verder heb ik per locatie een palet gekozen. Daar liet ik mezelf ook vrij in zijn als het bij bepaalde scenes anders moest, maar dat was wel altijd het beginpunt.
Waarom koos je voor ecoline inkt in combinatie met kleurpotlood? Was dit om gebruik te maken van uitwisbare materialen?
B: Ik heb daarvoor gekozen omdat ik het een mooie combinatie vond, maar vooral omdat ik me hiermee expressiever kon uitten. Werken met een penseel gaf me veel ruimte om sfeer neer te zetten, en mijn lijnwerk wordt ook emotioneler en kwetsbaarder als ik met potlood werk. Voor een gelaagd verhaal zoals in Uitweg, was het belangrijk dat het materiaal mee kon werken en een emotionele laag toe kon voegen. Ik heb veel try-outs gedaan voor ik de keuze voor deze combinatie maakte.
Daarnaast vind ik het altijd fijn om materiaal te kiezen die mij blijft uitdagen, waar ik me niet halverwege het tekenproces in ga vervelen.
Wij zijn beide feministen en het is in die sfeer dat we elkaar hebben leren kennen, maar kan je ons meer vertellen over het zusterbond in het boek en jouw kijk op feminisme?
Een mooie quote vond ik altijd “I’ll be a post-feminist in post-patriarchy”. Zolang het patriarchaat bestaat en heerst, blijf ik uitgesproken feminist. Feminisme is voor mij een breed begrip en uitgangspunt voor hoe ik naar de wereld kijk en erin handel. Mijn feminisme is intersectioneel en omvat alle strijden voor vrijheid en gelijkheid, met solidariteit als basiskern. Het speelt al heel lang een grote rol in wie ik ben en ik blijf me steeds in verdiepen en ontwikkelen.
Met Uitweg heb ik bewust gekozen om een feministisch boek te maken. Het feit dat de hoofdpersonages zussen zijn, is begonnen als een plot vertelwijze. Ik zocht een buddy voor Magda, iemand die deels haar proces met haar zou meemaken. Toen ik bij het idee voor een zusje kwam, kreeg ik meteen een warm gevoel bij. Ik heb zelf twee zussen en vind het een speciaal soort relatie. Zussen kunnen ook lekker ruzie maken met elkaar en toch van elkaar blijven houden en er voor elkaar blijven zijn. Dat vond ik leuk als verteller, om met deze elementen te kunnen spelen.
Wat hoop je dat lezers zullen voelen na het lezen van Uitweg? Hoe zie je de rol van het boek in het bredere gesprek over vrouwenrechten en zelfbeschikking?
Dit hangt er van de lezer af. Ik hoop dat het mensen die (nog) niet ik aanraking met het thema zijn gekomen, kan informeren en aan het denken zetten. Voor mensen die hier wel al mee te maken hebben, hoop ik dat het een andere perspectief biedt, zowel in het doorbreken van het stigma die om abortus hangt, als in de mooie aspecten van solidariteitswerk te belichten. Voor activisten/feministen hoop ik dat het steun kan bieden in hun strijd, een tastbaar bewijs dat zij belangrijk werk doen en dat ze gewaardeerd worden. En voor iedereen hoop ik dat het boek een middel kan zijn om het gesprek rondom zelfbeschikkingsrecht aan te gaan. Wat ik hoop dat ze voelen? Door te voelen kan je je beter inleven in een ervaring van een ander. Dit is waar ik altijd voor streef, dat de lezer met de personages meeleeft. Ik heb inmiddels van meerdere lezers gehoord dat ze ervan moesten huilen, dat was niet per se mijn doel, maar wat een prachtig compliment!
Waren er bijzondere parallellen in het wereldnieuws tijdens het maken van dit boek? Zo ja, heeft dit invloed gehad op het maken van Uitweg?
Oef, de nieuws en sociaal-politieke ontwikkelingen gaan altijd sneller dan het schrijven en tekenen van een boek, en met Uitweg was dat zeker het geval! Zoals ik zei begon ik met de onderzoeksfase in de lente van 2020. Dezelfde zomer, tussen lockdowns in, reisde ik naar Polen om activisten te interviewen en locaties te zoeken. Ik kwam terug met een beeld van wat daar speelt en hoe het ongeveer in elkaar zit.
Toen ontplofte het in de herfst van 2020. Door de foute beslissing van de katholieke Rechtse regering om abortus nog beperkter te maken, gingen mensen in Polen maandenlang massaal de straat op. De ontwikkelingen ‘on the ground’ waren niet bij te houden. Ik bleef het nieuws volgen en met vrienden daar over te hebben, en tegelijkertijd mijn ideeën voor het verhaal aan te passen.
Uiteindelijk heb ik, samen met Poolse activisten, de keuze gemaakt om het verhaal VOOR deze turbulente periode te laten afspelen. De redenen hiervoor waren praktisch (ik kon niet eindeloos wachten op de politieke ontwikkelingen), en vooral principieel. Door het nieuws kreeg men buiten Polen het idee dat reproductieve rechten daar pas echt erg zijn geworden in 2020. Dat klopt niet. Abortus in Polen is al vanaf 1993 zo goed als verboden. Dat vond ik belangrijk om te laten zien, dat de strijd voor zelfbeschikkingsrecht daar al lang speelt, net als in veel andere landen.
Nog een reden was dat ik geen verhaal wou tekenen dat tijdens de pandemie plaats zou vinden. Dat zou het heel beperkt en tijd specifiek maken, plus – de hele tijd mondkapjes tekenen? Nee bedankt!
Zijn er meer presentaties in de planning in samenwerking met de lieve mensen van Abortion Network Amsterdam (ANA)?
We hebben al twee presentaties gehad (heel leuk waren ze!). Een derde is in mei gepland tijdens de Pinksterlanddagen in Appelscha. We zijn nog bezig met het organiseren van andere evenementen en workshops maar daar is er nog geen info over. Ik kan wel vertellen dat ik het boek blijf promoten in zowel het Stripsalon in Leuven , als tijdens Stripdagen Haarlem waar ik ook een tentoonstelling zal hebben, en in signeersessies. Druk en leuk!
Kan je ons vertellen wat er in de toekomst ligt voor B. Carrot? Zijn er andere maatschappelijk belangrijke thema’s die je graag zou willen onderzoeken?
Ik ben nu nog actief aan het bekomen van de afgelopen periode en kan nog geen uitspraak doen over een volgend groot project. Deze zomer komt een expo en boek uit waar ik aan samen met een fantastische groep mensen heb gewerkt.
Verder werk ik op het moment aan een paar projecten in opdracht die ook maatschappelijk geëngageerd zijn. Ze weten mij te vinden, haha. Ik zie mezelf zeker nog meer boeken maken, thema’s die aan mijn hart liggen zijn er genoeg en inspiratie dus ook. Maar eerst even ademen (lacht).
Uitweg telt 288 pagina’s en werd uitgegeven door Oogachtend.
Bestel Uitweg »
Profiel B. Carrot »
