Het is al een tijdje geleden dat we het op Pulp deLuxe over hen hadden, maar ook in tijden waar afstand het haalt van nabijheid zaten onze vrienden van Relaas niet stil. Met hun eerste verhalenbundel vond het Gentse collectief opnieuw een weg naar onze woonkamers. Twintig waargebeurde relazen worden zo tastbaar in boekvorm met illustraties van Leslie Saurus.

door Lauren Borremans.

(foto: Geert Herman)

Voor lezers die Relaas niet kennen, wie zijn jullie en wat is jullie missie?

Sarah Latré (Relaas): “Relaas is een collectie van verhalen. Al vijf jaar verzamelen we waargebeurde verhalen, verteld door mensen die ze zelf hebben meegemaakt. Het team achter Relaas is ervan overtuigd dat iedereen een verhaal heeft dat de moeite is om te vertellen. We coachen gewone mensen om hun verhaal zo goed mogelijk live te brengen. Maandelijks vertellen zo vier mensen hun verhaal voor een klein publiek, en die verhalen worden ook opgenomen. Zo hebben we een podcast waar je al zo’n 150 verhalen kan beluisteren. Meer dan een miljoen keer werden die al beluisterd. Je zal zien: zo’n verhaal is een beetje zalf op de ziel. Soms heel ontroerend, soms heel grappig, soms heel banaal, soms buitengewoon.”

Het dialect, het stemtimbre, de emoties, de aanwezigheid of het ontbreken van stiltes dragen allemaal bij tot het beeld dat ik van de verteller vorm in mijn hoofd.

Het boek is een verzameling van de twintig beste verhalen die in de laatste vijf jaar op jullie podium werden verteld. Hoe werden de verhalen geselecteerd?

Sarah: “We durven niet zeggen dat het onze twintig beste verhalen zijn, dat is als kiezen tussen je kinderen. Bovendien is het heel persoonlijk welke verhalen je goed vindt. Maar: het zijn wel twintig goede verhalen, die divers zijn en die een goede staalkaart zijn van wat Relaas is. We zorgen er bijvoorbeeld voor dat er zowel grappige als ontroerende verhalen bij zitten. Het hele team van Relaas bracht zijn favorieten aan. Eigenlijk kwam de selectie verrassend makkelijk tot stand. Maar als het aan ons had gelegen, dan hadden we nu een boek met honderd verhalen én honderd tekeningen.”

 

Hoe kwamen jullie op het idee om van deze verzameling een geïllustreerd boek te maken? En hoe verliep jullie samenwerking met Leslie Saurus?

Sarah: “Van op onze eerste vertelavond hebben we er meteen voor gekozen om onze verhalen op heel veel verschillende manieren te vertellen: live, via een podcast, maar ook via een tekening. Relaas en Pulp deLuxe go way back dus! Op elke vertelavond zijn er twee tekenaars aanwezig die een tekening maken van het verhaal.

We vinden het belangrijk dat we onze “Relazen” crossmediaal doen leven. De twintig verhalen van het boek hadden dus eigenlijk al een eigen tekening. Maar in een boek is het wel leuk om wat eenheid te hebben, een visuele rode draad. Daarom kozen we er bewust voor om de verhalen opnieuw te laten herinterpreteren door één tekenaar.

Leslie had in het verleden al voor Relaas getekend. Ze doet dat fantastisch en ze kan ook heel veel verschillende stijlen aan. Dat had ze ons al getoond. Het was een luxe om eigenlijk door onze tekening catalogus te gaan en te zien dat er al zo veel talent voor ons had getekend. Maar de keuze voor Leslie was voor ons heel makkelijk en overduidelijk, en gelukkig zei ze meteen ook ja!

 

Het samenwerken verliep supervlot. We probeerden Leslie in eerste instantie mee te geven welke stijl we wilden, hoe gelaagd een tekening moest zijn. Ze maakte voor enkele verhalen een schets, wij stuurden bij en zo ontstonden de tekeningen eigenlijk heel snel. Leslie begreep meteen heel goed wat we wilden, en het was ook makkelijk om haar feedback te geven. Je leest het: we hebben eigenlijk nog geen seconde spijt gehad van deze wondermooie samenwerking.”

Elke anekdote in het boek is ook een aflevering uit jullie podcast serie. Denk je dat lezers van het boek de verhalen anders zullen ervaren dan de luisteraars van de podcast?

Sarah: “Zeker. Als je leest dan vul je zelf in wie die persoon kan zijn, hoe die is, hoe die klinkt. Bij een podcast moet je al een tikkeltje minder je verbeelding gebruiken, of je doet het op een andere manier. Je hoort of die persoon nerveus is of een vlotte prater. Live is het nog anders. Er zit ook veel in de non-verbale communicatie. Na 150 verhalen weten we ook dat sommige verhalen op een podium fantastisch werken, maar op een podcast helemaal anders overkomen. Dan merk je toch maar weer dat het andere media zijn.

In het boek vind je twintig verhalen die door een copywriter ook nog onder handen zijn genomen. Je wil toch een soort eenheid in het boek. Een verhaal live vertellen en een verhaal neerschrijven: dat is een andere ambacht.

Maar de copywriter heeft er evengoed over gewaakt dat in elk verhaal de stem van de verteller werd behouden. Minimale aanpassingen dus, voor een maximaal resultaat.”

 

Een vraagje voor Leslie, elke anekdote gaat gepaard met een afbeelding aan het begin en een double-page spread later in het verhaal. Door welke verhaalelementen liet je je voor deze illustraties inspireren? En deed je hiervoor beroep op de podcasts of de geschreven tekst?

Leslie Saurus: “De illustraties vinden hun oorsprong bij schetsen die ik maakte terwijl ik naar de podcast luisterde. Ik liet me inspireren door beschrijvingen van bepaalde scenes, en/of de gevoelens die deze bij mij opriepen. Bij sommige verhalen resulteerde dat in twee of drie ideeën, bij anderen schetste ik meerdere pagina’s vol.”

Welke impact had het op je werk om mensen hun eigen verhaal in hun eigen woorden te horen vertellen? Gaf dit voor jou een extra dimensie aan je illustraties?

Leslie: “Voor het maken van de illustraties voor het boek heb ik uitsluitend naar de podcast geluisterd. Enerzijds omdat nog niet alle teksten waren neergeschreven op het moment dat ik aan de illustraties bezig was, anderzijds omdat het de mogelijkheid bood om te luisteren en te tekenen tegelijkertijd.  Ook los van deze praktische redenen vind ik het een meerwaarde om te kunnen luisteren. Ik hoor graag mensen vertellen. Het dialect, het stemtimbre, de emoties, de aanwezigheid of het ontbreken van stiltes dragen allemaal bij tot het beeld dat ik van de verteller vorm in mijn hoofd. En zo ook tot de illustratie die ik uiteindelijk van het verhaal maak.”

 

“Mensen die naar elkaars verhalen luisteren, begrijpen elkaar beter. De afstand tussen hen wordt kleiner”, zegt medeoprichter Pieter Blomme in het voorwoord van het boek. Hoe vergaat het met Relaas tijdens deze coronaperiode waar de afstand tussen ons net vergroot wordt?

Sarah: “We hebben onszelf het voorbije jaar – zoals zo veel mensen – moeten heruitvinden. We organiseerden een verhalencarrousel waar mensen via zoom aan elkaar korte ongecoachte anekdotes vertellen. Momenteel gaan we verhalen opnemen aan de voordeur. Geen publiek meer dus, enkel de coach en een verteller. De laatste verhalen op onze podcast zijn heel mooi, maar aan het eind is er geen applaus. Dat doet geen afbreuk aan het verhaal natuurlijk, maar we missen wel de interactie met ons publiek. Ook voor de vertellers is een verhaal vertellen aan vijftig mensen vaak een overwinning, een mooie avond, een herinnering. Eigenlijk zit er schoonheid in elke vorm van het verhaal dat we kunnen brengen. Maar vandaag kunnen we de afstand live even niet overbruggen. Gelukkig wordt onze podcast wel nog trouw beluisterd, en kunnen we zo misschien de afstand meer dan ooit verkleinen in deze soms eenzame tijden.”

Mogen we in de toekomst een opvolger van het boek verwachten? Of hebben jullie met Relaas nog andere grootste plannen?

Sarah: “Zeer graag! We hebben nog fantastische verhalen liggen, en we zijn sowieso nog lang niet uitverteld. Zo lang mensen willen vertellen, blijven wij op alle mogelijk manieren een podium zoeken voor deze grote en kleine relazen. Het hoeft voor ons dus geen 5 jaar te duren voor we het volgende boek uitbrengen. En we blijven vooral creatief bezig. Momenteel hebben we allerlei samenwerkingen lopen, onder andere met specifieke buurtwerkingen om de verhalen van de wijk een leven te geven. Relaas is na vijf jaar springlevend. Blijven luisteren dus, want we blijven graag vertellen en luisteren.”

 

Het Relaas-boek telt 288 pagina’s en is verschenen bij Uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts.

website Relaas »
Bestel het Relaas boek »
profiel Leslie Saurus »

---