Bijna vijf jaar geleden is het, maar het vervolg op het eerste artikel in de reeks Stripopleidingen in Vlaanderen is een feit. Beter laat dan nooit, zullen we maar zeggen. Het eerste artikel kwam er net voordat Corona alles overhoophaalde. De studenten en leerkrachten Beeldverhaal van Academie Kortrijk stonden toen in de kijker. Hier nog eens te lezen, om er weer wat in te komen.

Fast forward naar eind 2024, op weg naar Gent.

door Dieter Van der Ougstraete

Ik had er afgesproken met Martha Verschaffel, stripauteur, illustrator en docent aan KASK Gent. Martha was zo vriendelijk om me te woord te staan, rond te leiden en wegwijs te maken in de opleiding Illustratie. De opleiding mag dan de benaming ‘beeldverhaal’ of ‘strip’ ontbreken, in de praktijk maken er heel wat studenten verhalend werk. De nodige expertise is er en een benaming is uiteindelijk ook maar dat. Getuige hiervan zijn de vele oud-studenten die actief zijn in de stripwereld of naam gemaakt hebben met hun (vaak verhalend) werk. Zeven van de veertien huidige redactieleden van Pulp deLuxe hebben een KASK verleden en ook Dieter VDO -inderdaad, yours truly- passeerde ooit de opleiding. Shirley Villavicencio Pizango, Amber Gyselings, Ruth De Jaeger, Dittmar Viane en Loulou João hadden er niet zo lang geleden ook een plekje. En dat is maar een kleine greep uit het vele (en opvallend vaak vrouwelijke) talent dat uit KASK komt. Martha is er sinds 2018 docent praktijk maar de opleiding bestaat sinds 2005 en werd destijds boven de doopvont gehouden door onder andere illustrator Carll Cneut.

De opleiding blijft fluïde en de student bepaalt in grote mate zelf de richting en evolutie, afhankelijk van zijn of haar werk.

Martha Verschaffel:

De opleiding Illustratie aan KASK is ingebed in Grafisch ontwerp. In het eerste jaar krijgt de student er Grafiek, Grafisch ontwerp en Illustratie. Deze drie delen zijn in het eerste semester evenwaardig. Daarna kiest de student een focus of hoofdatelier. Dat er na het eerste semester al een focus gekozen wordt is nieuw. Vanaf het tweede jaar kiest de student de richting waarin hij of zij verder wil werken: Illustratie, Grafisch ontwerp of Grafiek. Ondanks deze keuzes blijven de studenten via discussiegroepen en overschrijdende projecten met elkaar en elkaars werk in contact. Er blijven dus raakpunten en er is sprake van kruisbestuiving gedurende de hele opleiding.

Het feit dat de drie richtingen binnen de opleiding op die manier met elkaar in verbinding blijven, werkt verrijkend voor de studenten. De student beslist voor zichzelf hoe strikt die keuzes zijn. Het blijft dus fluïde en de student bepaalt in grote mate de richting en evolutie, afhankelijk van zijn of haar werk.

De richting Illustratie telt in ieder jaar doorgaans tussen de tien à twintig studenten. In de Master werken de studenten een eigen project uit. Daarnaast gaan ze op stage, ook hier weer op maat van de student, met het oog op ervaring opdoen en in contact komen met het werkveld.

 

Een kleinschalig, betrokken team
Naast mezelf geven Elsje Dezwarte (coördinator van de opleiding Illustratie), Tim Van den Abeele, Jan Van Der Veken en Carll Cneut praktijkles. Doorheen het hele traject van de opleiding blijven alle docenten bereikbaar en betrokken. Het is een klein team van docenten die goed ingespeeld is op elkaar met veel overleg en afstemming. Het is ook fijn dat we, los van ons persoonlijk werk, dezelfde visie delen over wat goed werk inhoudt. Hoewel we allemaal onze eigenheid en expertise hebben, delen we ook de interesse voor het ‘grensgebied’ tussen illustratie, prentenboeken, beeldverhaal en autonoom werk.

Diezelfde overlap is er ook bij de studenten. Studenten, van het eerste jaar tot het masterjaar, werken vaak samen in het atelier. Dit stimuleren we door ervoor te zorgen dat de praktijkuren zo veel mogelijk samenvallen, zodat er ruimte en mogelijkheden zijn voor contact en uitwisseling tussen alle studenten. We zien dat dit goed werkt en vinden dit zelf een grote meerwaarde. Het atelier blijft dagelijks open tot 22u en heel wat studenten maken daar dankbaar gebruik van. De werking binnen het atelier verloopt dus zeer organisch.

 

Toelatingsproef: motivatie staat centraal
Voor de aanvang van de opleiding is er een toelatingsproef. Dit omvat een tekenopdracht en een gesprek. Vooral dat gesprek is voor ons doorslaggevend. Heeft de student de juiste motivatie? Staan ze voldoende open en wat zijn hun interesses? Van welke boeken, films of muziek houden ze? Dat hoeft uiteraard niet overeen te komen met onze smaak, maar hoe zij daarover spreken zegt vaak veel over hoe ze zullen functioneren in de opleiding.

Voor ons is dat dan ook belangrijker dan de tekening die ze op dat moment maken. Tekst speelt een belangrijke rol in onze opleiding, om te illustreren maar ook om zelf te schrijven. De studenten krijgen naast Studie van literaire teksten ook de vakken Kunstenaarsteksten en Dossier. Ze leren hierbij zelf artistiek/literaire teksten te schrijven en werken aan een dossier waarbij ze al schrijvend reflecteren over hun eigen werk en proces. De mogelijkheid tot reflectie over tekst en het eigen werkproces maakt eveneens deel uit van de toelatingsproef.

 

Het proces boven het eindresultaat
Aan het einde van de opleiding willen we de studenten, naast de nodige kennis, kunde, contacten en ervaringen, een inzicht in hun eigen werkproces meegeven. Ik vind dat een student aan het einde van het traject moet weten wat hun proces in gang kan houden. Als ze eens blokkeren of stilvallen, weten ze wat voor hen de beste manier is om de draad terug op te pikken. Dit vind ik veel belangrijker dan één tot in de puntjes afgemaakt boek of een ‘perfecte’ illustratie. Het is een vaardigheid die steeds blijvend resultaten geeft.

Tijdens de opleiding leren de studenten ook hoe ze op hun best werken. Voor sommigen kan dat een zolderkamer in hun ouderlijk huis zijn. Anderen functioneren beter in een collectief of een open werkplek. Daar is de rol van ons atelier ook geschikt voor en leren de studenten wat hun favoriete manier van werken en inspiratie vinden is.

——–

Dat het atelier Illustratie in KASK Gent een open en inspirerende omgeving is, blijkt wanneer ik een rondje doe en een praatje maak met enkele studenten. De sfeer is er gemoedelijk maar tegelijk is iedereen gedreven bezig. Een vlotte wisselwerking tussen docenten en studenten, het brede interesseveld en de voortdurende zoektocht naar een eigen, authentieke stem is overal merkbaar. Dat zie je duidelijk terug in het werk van de studenten, van prentenboeken, illustraties en beeldverhalen tot autonome kunstwerken.

Met dank aan Martha Verschaffel, Carll Cneut en de studenten Illustratie.

 

Meer info over de opleiding Grafisch Ontwerp aan KASK »

---